Tip 2 Diyabet Komplikasyonları
Kısa ve Uzun Dönem Komplikasyonlardan Korunmanın Yolları Nelerdir?
Tip 2 diyabette, eğer kan şekeriniz kontrol altında tutulmazsa kısa ve uzun dönem komplikasyonlarla karşılaşabilirsiniz. Ancak, yediklerinizin miktarına ve içeriğine dikkat ederek, egzersiz yaparak ve gerekli ilaçları alarak bu komplikasyonlardan korunabilirsiniz.
Eğer teşhis konulduğunda aşağıda bahsedilen uzun dönem ciddi komplikasyonlardan bazılarına sahipseniz kan şekerinizi normal aralıkta tutmak komplikasyonların daha da kötüleşmesini önleyecektir. (Tip 2 diyabette yeni teşhis konduğunda bile bu komplikasyonlardan bazılarına sahip olmanız mümkündür. Bunun neden, tip 2 diyabetin yavaş ilerlemesi ve kan şekerinizin yüksek olduğunu uzunca bir süre fark etmemiş olmanızdır. Zamanla kan şekeri ciddi hasarlar bırakabilir. Tip 2 semptomları yazımızda daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz.)
Tip 2 diyabetin kısa dönem komplikasyonları hipoglisemi (çok düşük kan şekeri) ve hiperozmolar hiperglisemik nonketotik koma (HHNK) yani çok yüksek kan şekeri olabilir.
Uzun dönem komplikasyonlar da diyabetik retinopati, böbrek hastalıkları (nefropati), diyabetik nöropati ve makrovasküler problemlerdir.
Kısa Dönem Komplikasyonlar
Hipoglisemi
Hipoglisemi düşük kan şekeridir. İnsülin veya sülfonilüre alıyorsanız (gün içinde vücudunuzun insülin salgılamasını sağlar) kan şekerinizin düşmesi mümkündür. Bu ilaçları kullanırken normalden az yerseniz ve daha aktif olursanız kan şekeriniz çok fazla düşebilir.
Hipogliseminin diğer muhtemel sebepleri de bazı ilaçlar (mesela aspirin 81mg’dan fazla alındığında kan şekerini düşürür) ve çok fazla alkoldür (alkol karaciğerin insülin salgılamasına izin vermez).
Düşük kan şekerinin semptomları kolay fark edilir:
· Hızlı kalp atışı
· Terleme
· Soluk cilt
· Anksiyete
· Parmak, topuk ve dudaklarda uyuşma
· Uykulu olma hali
· Dikkat dağınıklığı
· Baş ağrısı
· Geveleyerek konuşma
Hipogliseminin hafif olduğu vakalarda kan şekerini hemen yükselten portakal suyu veya glukoz tableti işe yarar.
Eğer tip 2 diyabetiniz varsa ve insülin alıyorsanız hipoglisemi sebebiyle bayılma veya bilinç kaybı ihtimaline karşın yanınızda her zaman glukagon hipokit taşımalısınız. Böyle durumlarda hemen glukagon enjekte etmeniz (ya da yakınlarınızın yapması) gerekir. Bu hormon kan şekerinizi yükselten süreci başlatan hormondur.
Hipoglisemi ve tedavisi hakkında daha fazla bilgi almak için hipoglisemi hakkındaki yazımızı okuyabilirsiniz.
Hiperozmolar hiperglisemik nonketotik koma
Hiperozmolar hiperglisemik nonketotik koma (HHNK) çok nadirdir ama yine de karşılaştığınızda nasıl müdahale edeceğinizi bilmeniz iyi olacaktır. HHNK kan şekerinizin aşırı yükselmesi ve bunun tedavi edilmemesi durumudur, ölüme kadar gidebilir.
HHNK genellikle hasta olduğunuzda ortaya çıkar ve çoğunlukla yaşlılarda görülür. Kan şekerinizinaşırı yüksek seviyelere yükselmeye başlaması ile ortaya çıkar; bu olduğunda vücudunuz fazla şekerden kurtulmak için sık idrar çıkıp şekeri idrarla atma yoluna başvurur. Bu nedenle susuz kalırsınız ve sürekli su içmek istersiniz.
Maalesef, hasta olduğunuzda suyu bünyenize her zaman tekrar kazandıramayabilirsiniz. Mesela sıvıları vücutta tutma gibi bir probleminiz olabilir. Vücut su dengesini sağlayamadığında ise kan şekeri yükselmeye devam eder ve en sonunda o kadar yükselir ki komaya girersiniz.
Bu nedenle hasta olduğunuz günlerde komaya girmemek için kan şekerinizi sık kontrol etmeniz gereklidir.
Uzun Dönem Komplikasyonları
Beslenme planı, fiziksel aktivite ve ilaçlar sayesinde kan şekerinizi normal aralıkta tutarak tip 2 diyabetin uzun dönem komplikasyonlarından korunabilirsiniz.
Bu komplikasyonlar yıllar içinde gelişir ve kan şekerinin kan damarları üzerindeki etkisi ile bağlantılıdırlar. Zamanla, yüksek kan şekeri hem küçük hem büyük kan damarlarına zarar verir.
Küçük kan damarlarındaki hasar mikrovasküler komplikasyonlara neden olurken büyük kan damarlarındaki hasarlar da makrovasküler komplikasyonlara neden olur.
Mikrovasküler Komplikasyonlar:
Zamanla yüksek kan şekeri sebebiyle zarar gören küçük kan damarları kanı olması gerektiği gibi taşıyamaz hale gelir ve özellikle göz, böbrek ve sinir hastalıklarına neden olurlar.
· Gözler: Uzun süredir yüksek kan şekeri katarakt veya retinopatiye neden olur. Her ikisi de görme kaybına yol açabilir. Diyabete bağlı göz problemlerinden korunmak için kan şekerinizi normal aralıkta tutup detaylı göz muayenesine ve düzenli check-up’a gitmeniz gerekir.
·Böbrekler: Eğer tedavi edilmezse böbrek hastalıkları (nefropati de denir) böbrek yetmezliği, diyaliz ve/veya organ nakline kadar gidebilir. Kontrol edilmemiş (veya yeterince kontrol edilmemiş) diyabet böbreklerin artık çalışmamasına neden olur; çalışmayan böbrekler de kanı temizleyemez. Diyabete bağlı nefropatiden korunmak için her yıl böbrek problemlerinin bir habercisi olan mikroalbüminüri testi yaptırmalısınız. Bu test, idrardaki protein miktarını ölçer. İdrar örneği alınarak oldukça kolay yapılan bir testtir. Böbreklerde problem olduğunda çok fazla protein salgılamaya başlarlar. Mikroalbüminüri teşhisi konursa ilaçlar hasarın artmasını önlemeye yardımcı olacaktır.
· Sinirler: Diyabet kaynaklı sinir hasarına diyabetik nöropati denir. Küçük kan damarları sinirlerinizi “besler” ve eğer onlar hasar görürlerse sinirler de hasar görür. Tip 2 diyabette bazı kişilerde teşhis konulduğunda hasar semptomları zaten kendini göstermeye başlamış olur. Kan şekerini normal seviyede tutmak ileri boyutta hasarı önleyecektir. Diyabetik nöropatinin farklı türleri vardır: periferik, otonomik, proksimal ve fokal. Diyabetik periferik nöropati içlerinden en yaygın olanıdır ve en çok el ve ayaklara giden sinirleri etkiler. Uzun süredir tip 2 diyabet olan ve kan şekerini kontrol etmeyi başaramamış kişilerin ayaklarına uyuşma olabilir. Ayrıca ağrı, güçsüzlük ve karıncalanma hissedebilirler.
Diyabetik periferik nöropatinin ciddi bir komplikasyonu da insanların ayaklarındaki yarayı hissetmemeleridir. Yaraya virüs bulaşabilir, enfeksiyon yayılabilir ve tedavi edilmediğinde yayılmayı önlemek için ayağın kesilmesi gerekebilir. Bir podiatrist tarafından düzenli olarak ayak muayeneleri yaptırmanız önemlidir, ancak bunun yanında her randevunuzda ayağınızı muayene edecek bir sağlıkçı da mutlaka olmalıdır.
Makrovasküler Komplikasyonlar:
Tip 2 diyabet aynı zamanda büyük kan damarlarını da etkileyerek tabaka oluşumuna ve muhtemelen kalp krizi felç veya bacaklardaki damarların tıkanmasına (periferik vasküler hastalık) neden olur.
Diyabet kaynaklı kalp hastalıkları ve kalp krizinden korunmak için diyabetinizi kontrol altına almanız ve hayat boyu kalp dostu seçimler yapmanız gerekir: sigara içmeyin, kan şekerinizi kontrol altında tutun ve kolesterolünüze dikkat edin.
Kolesterolü her yıl kontrol ettirmeniz önemlidir. Doktorunuz her randevuda kan şekerinizi ölçmelidir. Ayrıca yine her randevuda dolaşımın normal olduğundan emin olmak için kalp ritminizi ve damar dolaşımınızı değerlendirmelidir.
Tip 2 diyabetin kısa ve uzun dönem komplikasyonları olsa da kan şekerinizi kontrol altında tutarak bunlardan korunmanız mümkündür.